ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਕੌਣ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਖੁਦ ਇੱਕ ਜੁਮਲਾ ਬਣ ਗਿਆ, ਇਤਿਹਾਸ 140 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ

ਬਹੁਤ ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਨਾ ਬਣੋ ! ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਇਹ ਵਾਕ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਬਹੁਤ ਬਹਾਦਰੀ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ‘ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ’ ਹੋਣਾ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ।

ਦਰਅਸਲ, ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 140 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਨਾਮ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਨਿਜ਼ਾਮ ਮੀਰ ਮਹਿਬੂਬ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ 30 ਬਾਘਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। 1880 ਤੋਂ 1890 ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇਰੇ ਲਾਏ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਤੀਹ ਬਾਘਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਮੀਰ ਮਹਿਬੂਬ ਅਲੀ ਨੂੰ ਇਹ ਨਾਂ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਨ ਲੱਗੇ।

ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਵੀ ਬਣੀ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇਕੱਲਾ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਵਰਗੇ ਕਈ ਲੋਕ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬਾਘ, ਚੀਤੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸਥਿਤੀ ਅਜਿਹੀ ਬਣ ਗਈ ਕਿ ਬਾਘ ਲਗਭਗ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਦੇ ਪੋਤੇ ਆਜ਼ਮ ਜਾਹ ਨੇ 1935 ‘ਚ ਸਿਰਫ 33 ਦਿਨਾਂ ‘ਚ 35 ਚੀਤੇਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕੇ ਉਸ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਨਿਕਲ ਗਏ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਮਹਿਬੂਬ ਅਲੀ ਖਾਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ 5ਵੇਂ ਨਿਜ਼ਾਮ ਅਫਜ਼ਲ-ਉਦ-ਦੌਲਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰ ਕਰਨਲ ਜੈਫਰੀ ਨਾਈਟਿੰਗੇਲ ਨੇ ਲਗਭਗ 300 ਬਾਘਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਅਜਿਹੇ ਬਣ ਗਏ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਟਾਈਗਰ ਚਲਾਉਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਵੀ ਕੁਝ ਟਾਈਗਰ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਹਨ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਤੀਸ ਮਾਰ ਖਾਨ ਦੇ ਨਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ ਪਰ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਨਿਜ਼ਾਮ ਮੀਰ ਮਹਿਬੂਬ ਅਲੀ ਖਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਤੱਥਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਸੱਚ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਉਂਜ, ਨਿਜ਼ਾਮ ਤੀਸ ​​ਮਾਰ ਖ਼ਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਤੇਲਗੂ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਿਖੀਆਂ। ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਤੇਲਗੂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਾਹਰ ਸੀ।